कौंडण्यपूर वारीची विशेष ओळख : रुक्मिणी मातेचे जन्मस्थान, वर्धा नदीकाठी पितृकार्य व रक्षाविसर्जनाला महत्त्व.

-----------------------------------

फ्रंट लाईव्ह न्यूज महाराष्ट्र

अमरावती प्रतिनिधी

पी. एन. देशमुख,

-----------------------------------

अमरावती जिल्ह्यातील तिवसा तालुक्यात वसलेले कौंडण्यपूर हे विदर्भातील एक महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र म्हणून ओळखले जाते. रुक्मिणी मातेचे जन्मस्थान, भगवान श्रीकृष्णाचे सासर तसेच ‘विदर्भाची पंढरी’ म्हणूनही या ठिकाणाची ख्याती आहे. अमरावती आणि वर्धा जिल्ह्याच्या सीमेवर, वर्धा नदीच्या काठी हे प्राचीन गाव स्थित आहे.

१९५४ पासून वारीची परंपरा

या तीर्थक्षेत्रातून दरवर्षी पंढरपूरकडे जाणारी पायी वारी निघते. १९५४ पासून सुरू असलेली ही ३३ दिवसांची परंपरा आजही मोठ्या भक्तिभावाने साजरी होते. यात रुक्मिणी मातेची पालखी विशेषत्वाने सामील होते. विदर्भातील प्रमुख दिंडींपैकी ही एक मानली जाते.

प्राचीन ऐतिहासिक पुरावे

येथे ताम्रपाषाण युगातील वसाहतीचे पुरावे मिळाल्याचे संशोधकांनी नोंदवले आहे. तसेच येथे रुक्मिणी मातेचे महाभारतकालीन प्राचीन नोंदणी असल्याचेही उल्लेख आहेत. नव्याने तयार होणाऱ्या शक्तीपीठ महामार्गाला कौंडण्यपूर जोडले जाणार असून भाविकांना त्यामुळे अधिक सुविधा उपलब्ध होतील.

वर्धा नदीकाठी पितृकार्याचे केंद्र

वर्धा नदीच्या काठी दशक्रिया विधी, पितृकार्य आणि रक्षाविसर्जन करण्याला येथे विशेष धार्मिक महत्त्व आहे. अमरावती, वर्धा आणि अकोला जिल्ह्यातील अनेक कुटुंबे पितृकार्याकरिता येथे येतात. विधी पूर्ण झाल्यानंतर खताच्या वड्या खाण्याची परंपरा आजही टिकून आहे.

स्थानिक पुजारी राहुल वाठवडकर यांच्या मते, कौंडण ऋषीचे नामस्मरण आणि येथील अध्यात्मिक वातावरणामुळे येथे केलेले पितृकार्य अत्यंत पुण्यदायी मानले जाते. वर्धा, वारणा आणि पायनी या नद्यांच्या संगमामुळे पितृकर्माची परंपरा फार प्राचीन आहे.

कार्तिकी उत्सव आणि यात्रा

कार्तिक महिन्याच्या समाप्तीनिमित्त येथे रुक्मिणी उत्सव भरतो. विठ्ठल–रुक्मिणी मंदिर परिसरात ही भव्य यात्रा आयोजित केली जाते. अमरावती जिल्ह्यातील विविध यात्रांमध्ये हिचा प्रथम क्रमांकाने उल्लेख होतो.

उद्योग, पर्यटन आणि विकासकार्य

स्थानिक व्यावसायिकांच्या माहितीनुसार यात्रेदरम्यान सुमारे २५ दुकानांमधून हजारो रुपयांचा कच्चा चिवडा रोज विकला जातो. या परिसराचा धार्मिक, सांस्कृतिक, कृषी आणि औद्योगिक विकास व्हावा यासाठी धार्मिक कॉरिडॉर तयार करण्याचे काम सुरू आहे.

भाजपच्या ग्रामीण जिल्हाध्यक्ष व रुक्मिणी अंबा महोत्सवाचे आयोजक रवीराज देशमुख यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, या कॉरिडॉरचा आराखडा तयार करून मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या स्वाधीन करण्यात आला आहे.