पोटाची खळी भरण्यासाठी डोंबारी समाजाची 'ग्रामीण सर्कस'

 पोटाची खळी भरण्यासाठी डोंबारी समाजाची 'ग्रामीण सर्कस'

-----------------------------

कोल्हापूर प्रतिनिधी 

शशिकांत कुंभार

-----------------------------

 धावपळीच्या जीवनात प्रत्येकजण पैसे मिळवण्यासाठी धडपडत असतो. कुणी चांगल्या नोकरीतून, तर कुणी व्यवसायातून आपला उदरनिर्वाह चालवतो. मात्र, आजही काही असे लोक आहेत, जे फक्त दोन वेळच्या जेवणासाठी दिवसभर मेहनत करतात. कोल्हापूरच्या शाहूपुरी अरविंद ख्रिश्चन हायस्कूल सिग्नल चौकात असेच एक विदारक चित्र पाहायला मिळते. येथे डोंबारी समाजातील काही लोक आपली पारंपारिक कला 'ग्रामीण सर्कस' दाखवून पोटाची खळी भरत आहेत.

एकीकडे याच शाळेच्या मैदानावर मोठी, आकर्षक सर्कस भरते, जी श्रीमंत लोकांना परवडते. तर दुसरीकडे, याच चौकातील सिग्नलवर डोंबारी समाजाचे लोक साध्या पद्धतीने डोंबाऱ्याचा खेळ दाखवतात. यामध्ये लहान मुले दोरीवर चालणे, काठीच्या टोकावर गोल फिरणे, गोलांडी उड्या असे धोकादायक खेळ करतात. ही 'ग्रामीण सर्कस' पाहण्यासाठी रस्त्यावर थांबलेल्या लोकांची गर्दी जमते. काही जण उत्सुकतेपोटी पाहतात, तर काही जण या मेहनतीची कदर म्हणून त्यांना पैसे देतात.

या खेळातून मिळणाऱ्या तुटपुंज्या पैशांवरच या लोकांचा उदरनिर्वाह चालतो. हा एक प्रकारे, श्रीमंत आणि गरीब यांच्यातील मोठी दरी दर्शवतो. एकीकडे आलिशान सर्कस पाहण्यासाठी शेकडो रुपये खर्च करणारे लोक, तर दुसरीकडे पोटाची भूक भागवण्यासाठी जीव धोक्यात घालून खेळ दाखवणारे डोंबारी समाजाचे कलाकार.

त्यांच्या या प्रामाणिक प्रयत्नांची दखल घेणे गरजेचे आहे, जे भीक न मागता आपल्या कलेच्या माध्यमातून स्वाभिमानाने जगत आहेत. हा फक्त एक खेळ नसून, त्यांच्या जगण्याचा संघर्ष आहे.