🌺 *कर्मवीर भाऊराव पाटील : समाजप्रबोधनाचा अविरत दीपस्तंभ* 🌺

 🌺 *कर्मवीर भाऊराव पाटील : समाजप्रबोधनाचा अविरत दीपस्तंभ* 🌺

************************

*देवदास कांबळे मुक्त पत्रकार*

*************************

आजच्या या जयंती दिनी समाजातील वंचित, शोषित, शेतकरी व दलित बहुजनांच्या आयुष्यात शिक्षणाचा सूर्य उगवून देणारे *कर्मवीर भाऊराव पाटील* यांचे स्मरण करणे म्हणजे समाजाला दिशा देणाऱ्या एका महापुरुषाला वंदन करणे होय.

✦ थोडक्यात चरित्र ✦

जन्म : २२ सप्टेंबर १८८७

गाव : कोरगाव, ता. वाळवा, जि. सांगली

आईचे नाव : गंगाबाई

वडिलांचे नाव : पाटील पांडुरंग

मृत्यू : ९ मे १९५९

लहानपणीच आई-वडिलांचा संस्कार लाभलेला. कष्टाची जाणीव अंगी बाणलेली. शिक्षणाची गोडी असली तरी आर्थिक अडचणींमुळे शालेय शिक्षण फार पुढे जाता आलं नाही. पण ज्ञानाची भूक कायम राहिली.

✦ शिक्षण व समाजकार्य ✦

भाऊराव पाटील यांना समाजातील असमानता अस्वस्थ करत होती. "गरीबाला शिक्षणाची संधी नाही म्हणून तो मागे राहतो" हे त्यांनी स्वतः अनुभवलं. यावर उपाय म्हणून त्यांनी आयुष्यभर शिक्षण प्रसाराचं काम केलं.

*१९१९ मध्ये रयत शिक्षण संस्था या ऐतिहासिक चळवळीची पायाभरणी केली.*

"शेतकऱ्याचा मुलगा शिकला पाहिजे" ही त्यांची ठाम भूमिका होती.

शिक्षणाबरोबर समाजातील अंधश्रद्धा, जातिभेद, असमानता याविरुद्ध लढा दिला.

त्यांनी गुरुकुल पद्धतीच्या शाळा काढल्या जिथे विद्यार्थी काम करून शिकत. "Earn and Learn" ही योजना त्यांच्या नावाने प्रसिद्ध झाली.

✦ कार्याची वैशिष्ट्ये ✦

त्यांनी वंचित समाजातील मुलांना मोफत शिक्षण उपलब्ध करून दिलं.

शाळांमध्ये श्रमाची जोड देऊन विद्यार्थ्यांना आत्मनिर्भर बनवलं.

"कष्ट कर, शिका आणि पुढे जा" हा त्यांचा जीवनमंत्र होता.

महात्मा फुले, शाहू महाराज व महात्मा गांधी यांच्या विचारांवर त्यांचा ठसा होता.

त्यांनी समाजाला नवे नेते, शिक्षक, शास्त्रज्ञ घडवले.

✦ पुरस्कार व गौरव ✦

जनतेने त्यांना "कर्मवीर" ही उपाधी बहाल केली.

त्यांच्या कार्याने महाराष्ट्रासह संपूर्ण भारतातील शैक्षणिक क्षेत्रात क्रांती घडवली.

✦ आजच्या काळातील महत्त्व ✦

आजही ग्रामीण भागातील अनेक शाळा, महाविद्यालये, वसतिगृहे ही रयत शिक्षण संस्थेच्या माध्यमातून हजारो विद्यार्थ्यांना शिक्षण देत आहेत.

भाऊराव पाटील यांनी रुजवलेले विचार आजही प्रेरणादायी आहेत. शिक्षण म्हणजे केवळ नोकरीसाठी नव्हे तर मानवी जीवन घडवण्यासाठी आहे हे त्यांनी दाखवून दिलं.

✦ निष्कर्ष ✦

कर्मवीर भाऊराव पाटील यांनी आयुष्यभर समाजातील शेवटच्या घटकासाठी शिक्षणाची ज्योत पेटवली. त्यांच्या कार्यामुळेच हजारो कुटुंबांच्या आयुष्यात उजेड आला.

आज त्यांच्या जयंती दिनी आपण त्यांना विनम्र अभिवादन करू या आणि त्यांच्या शिकवणीप्रमाणे शिक्षण व समाजसेवेच्या मार्गावर चालण्याचा संकल्प करू या.

🌹 *विनम्र अभिवादन – कर्मवीर भाऊराव पाटील!* 🌹